Χαραλάμπους: Έτσι θα ανακάμψουν οι τράπεζες
Η Ανεξάρτητη Επιτροπή για το Μέλλον του Κυπριακού Τραπεζικού Τομέα δημοσίευσε προ ημερών την Τελική της Έκθεση με τις προτάσεις της, για την ανάκαμψη του τραπεζικού κλάδου στην Κύπρο. Η έκθεση ανατέθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και είναι το αποτέλεσμα μακράς έρευνας, διάρκειας ενός έτους, βασισμένη σε περισσότερες από 100 συνεντεύξεις στην Κύπρο και το εξωτερικό. Τα τέσσερα μέλη της Επιτροπής, David Lascelles (Πρόεδρος), Γιώργος Χαραλάμπους, David Green και Pierre de Weck, είναι ανεξάρτητοι, διεθνείς εμπειρογνώμονες στον τραπεζικό κλάδο και στις ρυθμίσεις των τραπεζικών εργασιών.
Ο Γιώργος Χαραλάμπους, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, αναφέρεται στους λόγους που οδήγησαν τις τράπεζες στη σημερινή δύσκολη κατάσταση και στα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν, ώστε αυτές να ανακάμψουν. Ακόμα, αναφέρεται ξεχωριστά στην Τράπεζα Κύπρου, την Ελληνική και το Συνεργατισμό και δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στο μέλλον του τραπεζικού τομέα.
Στις τελικές συστάσεις της Ανεξάρτητης Επιτροπής για το Μέλλον του Κυπριακού Τραπεζικού Τομέα, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «η σημερινή έλλειψη της εμπιστοσύνης των καταθετών στις τράπεζες λόγω του bail-in, είναι το μείζον θέμα που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός κλάδος». Πέραν της εισήγησης για κρατική εγγύηση των καταθέσεων, σε ποιες άλλες ενέργειες θα πρέπει να προβούν οι ίδιες οι τράπεζες και το κράτος για να κερδίσουν ξανά την εμπιστοσύνη των καταθετών;
Η εισήγηση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για κρατική εγγύηση των καταθέσεων, με στήριξη των αρμοδίων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποβλέπει στη γρήγορη έξοδο από ένα ουσιαστικά φαύλο κύκλο, στον οποίο έχει εμπλακεί ο τραπεζικός τομέας, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο για τον ίδιο, όσο και για την οικονομία γενικότερα. Πιο συγκεκριμένα, λόγω του bail-in που επηρέασε αρνητικά τους καταθέτες και την εμπιστοσύνη τους προς τις τράπεζες, επεβλήθησαν οι αυστηροί περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές εντός Κύπρου αλλά και στη διακίνηση κεφαλαίων εκτός Κύπρου. Η παρατεταμένη όμως παρουσία των περιορισμών υποσκάπτει περαιτέρω την εμπιστοσύνη του κοινού προς τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για σύντομη άρση των περιοριστικών μέτρων. Συνεπώς, η υιοθέτηση της εισήγησης της Επιτροπής θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των καταθετών, θα συμβάλει στον απεγκλωβισμό της οικονομίας από τους περιορισμούς, θα βοηθήσει στη θετική ροή αποταμιεύσεων (καταθέσεων) προς τις τράπεζες, στη βελτίωση της ρευστοτικής τους κατάστασης, στην αύξηση του τραπεζικού δανεισμού, στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και γενικά θα συμβάλει στην πιο γρήγορη έξοδο της οικονομίας από την ύφεση.
Αναγκαία η λήψη σειράς μέτρων
Το προτεινόμενο μέτρο δεν θα οδηγήσει σε ριζική θεραπεία των πολλών και σοβαρών αδυναμιών στον τραπεζικό τομέα που η Επιτροπή θεωρεί ως τα βασικά αίτια της κρίσης. Για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού, η Επιτροπή κρίνει ότι πρέπει να ληφθούν επίσης σειρά μέτρων, τόσο από τις τράπεζες όσο και από το κράτος (υπάρχουν πέραν των 30 σχετικών εισηγήσεων), για εξάλειψη των αδυναμιών. Πολύ σύντομα, αναφέρω μερικά που θεωρούνται ως ιδιαίτερα σημαντικά:
1) Η διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για το χρηματοοικονομικό τομέα που να παρέχει το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί ο τομέας, αφού σταθμισθούν οι κίνδυνοι που συνεπάγεται η εν λόγω στρατηγική.
2) Η βελτίωση της εσωτερικής διακυβέρνησης της Κεντρικής Τράπεζας, έτσι ούτως ώστε να ενισχυθεί η εποπτεία των τραπεζών και η λειτουργική αποδοτικότητα της Τράπεζας.
3) Η αναβάθμιση σε μεγάλο βαθμό της εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών, με έμφαση στην αποτελεσματική λειτουργία θεσμών που συνδέονται με τη διαχείριση κινδύνων και τον εσωτερικό έλεγχο.
4) Η συνέχιση της επιδίωξης για ανάπτυξη της Κύπρου ως περιφερειακού χρηματοοικονομικού οικονομικού κέντρου που να στηρίζεται στην ποιότητα, δηλαδή την προσφορά ενός διευρυμένου και αναβαθμισμένου φάσματος υπηρεσιών. Θα πρέπει επίσης να υπόκειται σε αποτελεσματικές ρυθμίσεις και εποπτεία, έτσι που να εμπνέει εμπιστοσύνη στους ξένους.
5) Η στενή συνεργασία, στα πλαίσια σχετικού μνημονίου, του Υπουργείου Οικονομικών, της Κεντρικής Τράπεζας και των άλλων εποπτικών αρχών, με σκοπό τη συνεχή αξιολόγηση των εξελίξεων στο χρηματοοικονομικό τομέα και τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας.
6) Η αποτελεσματική προστασία του επενδυτή / χρήστη τραπεζικών υπηρεσιών μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις (όπως η ανάθεση σχετικών ευθυνών και αρμοδιοτήτων σε εποπτικές αρχές), που να αποτρέπουν παραπλάνηση ή εκμετάλλευση της άγνοιας του ευρύτερου κοινού, όπως η πρόσφατη οδυνηρή περίπτωση των τραπεζικών αξιογράφων.
7) Η δυνατότητα και αποφασιστικότητα των εποπτικών αρχών για επιβολή αυστηρών ποινών σε περίπτωση παραβάσεων από εποπτευόμενους, σε συνδυασμό με τη δημοσιοποίηση σχετικών αποφάσεων (name and shame).
Εισηγήσεις για την Τράπεζα Κύπρου
Όσον αφορά ειδικότερα στην Τράπεζα Κύπρου, τι πρέπει να γίνει ώστε να πειστεί ο κόσμος ότι το νέο σχήμα που δημιουργήθηκε μετά τις αποφάσεις του Eurogroup είναι βιώσιμο και δεν θα χρειαστεί νέα ενίσχυση ή ακόμα χειρότερα δεν θα καταρρεύσει;
Πρέπει να υπάρχουν ορατά και ουσιαστικά σημάδια εξυγίανσης και σύντομης επανόδου στην κερδοφορία. Αναφέρω ορισμένα βασικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση:
• Η πολύ σύντομη δημοσιοποίηση των οικονομικών καταστάσεων της Τράπεζας Κύπρου για το δεύτερο εξάμηνο και το τρίτο τρίμηνο του 2013, γεγονός που θα διευκολύνει την εισαγωγή των μετοχών της Τράπεζας στο Χρηματιστήριο.
• Η επίσπευση της διαδικασίας πλήρους ενσωμάτωσης της Λαϊκής στην Τράπεζα Κύπρου. Θα εκλείψουν έτσι όλα τα στοιχεία που πιθανό να αποτελούν πηγή τριβής με πελάτες ή μεταξύ των υπαλλήλων των δύο τραπεζών.
• Η άμεση λήψη απόφασης για το χειρισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το ύψος των εν λόγω δανείων είναι τόσο μεγάλο που δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για τις επιπτώσεις που αυτά θα έχουν στη μελλοντική κερδοφορία της Τράπεζας.
• Η υιοθέτηση και άμεση εφαρμογή σχεδίων αναδιάρθρωσης και ανάκαμψης που να καλύπτουν ευρύτερα τόσο το κόστος όσο και τη λειτουργική αποδοτικότητα της Τράπεζας.
Η υλοποίηση των πιο πάνω προϋποθέτει ισχυρή εταιρική διακυβέρνηση (γίνεται αναφορά πιο πάνω) και διαφάνεια, ώστε το κοινό να γνωρίζει και να αξιολογεί τις ενέργειες που αφορούν στο διορισμό Διοικητικού Συμβουλίου και τη διοίκηση της Τράπεζας.
Συναφώς, πόσο βλάπτουν την όλη προσπάθεια επανάκτησης της εμπιστοσύνης του κοινού, ενέργειες και παρασκήνια, τα οποία συνέθεσαν το σκηνικό κατά την διαμόρφωση του νέου Συμβουλίου της τράπεζας;
Βλέποντας με τον πιο πάνω φακό (διαφάνεια) τα όσα προηγήθηκαν της εκλογής του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας, κρίνω ότι οι σχετικές ενέργειες και διαδικασίες θα μπορούσαν να ήταν αρκετά καλύτερες από αυτές που γνωρίσαμε. Αξίζει να υπενθυμίσω σχετικά ότι η Ανεξάρτητη Επιτροπή για το Μέλλον του Τραπεζικού Τομέα επικρίνει έντονα τις νοοτροπίες και πρακτικές στην Κύπρο, όπου διαπιστώνονται υπερβολικά στενές σχέσεις των τραπεζών με πολιτικούς, μέσα μαζικής ενημέρωσης και άλλους παράγοντες.
Ψήφος στην Ελληνική, όχι στο σύστημα
Εκτιμάτε ότι η ολοκλήρωση με επιτυχία της ενίσχυσης της Κεφαλαιακής Βάσης της Ελληνικής Τράπεζας δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στο τραπεζικό μας σύστημα, παρά τα προβλήματα, ή θεωρείτε ότι ήταν μια αναμενόμενη εξέλιξη;
Μέσα στο κλίμα αβεβαιότητας και τις πολύ δύσκολες συνθήκες που διέρχεται ο τόπος μας, κρίνω ότι η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση της Ελληνικής Τράπεζας με ιδιωτικά κεφάλαια αποτελεί εκδήλωση εμπιστοσύνης προς τη συγκεκριμένη Τράπεζα και ταυτόχρονα θετικό στοιχείο στη γενική προσπάθεια για στήριξη του τραπεζικού τομέα. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει όμως να ερμηνευθεί ως ψήφος εμπιστοσύνης προς το ευρύτερο τραπεζικό σύστημα, για το οποίο χρειάζονται πολλά ακόμη να γίνουν (όπως εξηγούμε πιο πάνω) για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού.
Οι λόγοι που οδήγησαν εδώ τις τράπεζες
Μετά από όλη αυτή την έρευνα στην οποία έχετε προβεί, έχετε αποκτήσει ξεκάθαρη άποψη ως προς τα αίτια που οδήγησαν τον τραπεζικό κλάδο σε αυτή την κατάσταση; Μπορείτε να μας απαριθμήσετε τα κυριότερα;
Για σκοπούς της Έκθεσης, η Ανεξάρτητη Επιτροπή προέβη στη συλλογή και αξιολόγηση σωρείας στοιχείων, πληροφοριών (έγιναν 100 περίπου συνεντεύξεις με εμπλεκόμενους φορείς) και εγγράφων για περίοδο ενός έτους. Αυτό της επέτρεψε να καταλήξει, μεταξύ άλλων, σε βασικά συμπεράσματα για τα αίτια της κρίσης, που ήταν και η προϋπόθεση για τη διατύπωση εισηγήσεων για εξυγίανση του τραπεζικού τομέα. Παρ’όλο που οι αδυναμίες και τα κενά είναι πολλά (για τα οποία διατυπώνονται περισσότερες από 30 εισηγήσεις για θεραπεία των προβλημάτων), θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα κυριότερα:
• Η επιθετική και ριψοκίνδυνη επεκτατική πολιτική που ακολούθησαν οι κυπριακές τράπεζες, κυρίως την περίοδο 2006-2009. Εκδήλωση αυτής της πολιτικής ήταν η ραγδαία αύξηση του δανεισμού, η υπερβολική επέκταση των εργασιών εκτός Κύπρου και, ως αποτέλεσμα, η τεράστια μεγέθυνση των εργασιών τους, έτσι που η αξία των στοιχείων ενεργητικού τους να φτάσει σε ύψος που αντιστοιχούσε το 2009 σε 9 φορές το ΑΕΠ. Επιπρόσθετα, οι κυπριακές τράπεζες ενεπλάκησαν σε υπερβολικά ψηλές επενδύσεις σε ελληνικά ομόλογα, υποτιμώντας τη μεγάλη συγκέντρωση κινδύνου που αυτή η πολιτική συνεπάγετο.
• Η πιο πάνω απερίσκεπτη πολιτική εξηγείται από τις σοβαρές αδυναμίες στην εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών. Τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων δεν αντιλαμβάνοντο το μέγεθος των κινδύνων ή δεν μπορούσαν να αμφισβητήσουν τις προτάσεις επέκτασης από την εκτελεστική διεύθυνση.
• Η αδυναμία της Κεντρικής Τράπεζας να εποπτεύσει, να εκτιμήσει και να ελέγξει αποτελεσματικά την απερίσκεπτη πολιτική των τραπεζών.
• Η απουσία εθνικής στρατηγικής για το χρηματοοικονομικό τομέα που να καθορίζει τα πλαίσια στα οποία θα μπορούσαν να κινηθούν οι τράπεζες και τους κινδύνους που θα μπορούσε να αναλάβει το κράτος.
• Η έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού των αρμοδίων αρχών, ιδιαίτερα της Κεντρικής Τράπεζας και του Υπουργείου Οικονομικών, που θα συνέβαλλε στην έγκαιρη διαπίστωση και διαχείριση των κινδύνων που συνεπάγετο η συμπεριφορά των τραπεζών.
• Η καθυστέρηση στην προώθηση συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για στήριξη του τραπεζικού τομέα, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η κατάσταση και να οδηγηθούμε στο bail-in.
• Οι νοοτροπίες και οι συμπεριφορές στην Κύπρο που χαρακτηρίζονται από εμπλοκή πολιτικών και άλλων παραγόντων και η ανάπτυξη ανεπιθύμητων σχέσεων με τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να τροφοδοτούνται και να στηρίζονται επικίνδυνες πολιτικές από τις τράπεζες.
Μετοχική Εταιρεία ο Συνεργατισμός
Σε σχέση με τον Συνεργατισμό, θεωρείτε ότι η πορεία που έχει ξεκινήσει με τις συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση; Τι άλλο θα πρέπει να γίνει ώστε να επιτευχθεί η πλήρης εξυγίανση του θεσμού;
Πιστεύουμε στο μέλλον και τη δυναμική ανάπτυξη των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων (ΣΠΙ), τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός αναβαθμισμένου και πιο ισχυρού τραπεζικού συστήματος. Οι πρόσφατες αλλαγές στο Συνεργατισμό κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση και συνεπώς αποτελούν θετικό στοιχείο στην εξελικτική του πορεία. Η Ανεξάρτητη Επιτροπή πιστεύει, όμως, ότι τα ΣΠΙ θα πρέπει σταδιακά να ενωθούν σε μια μετοχική εταιρεία. Η ενιαία νομική οντότητα, απαλλαγμένη από το σημερινό κατακερματισμό μέσα από πολλά ΣΠΙ, θα μπορέσει να δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές για καλύτερη διεύθυνση (διαχείριση κινδύνων, εσωτερικό έλεγχο, ανάπτυξη και προώθηση νέων υπηρεσιών) και ταυτόχρονα να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στον ευρύτερο τραπεζικό τομέα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ενιαία νομική οντότητα δεν παρεμποδίζει το συνεργατισμό να διατηρήσει τον ηγετικό του ρόλο στην παροχή υπηρεσιών, όπως στεγαστικά και προσωπικά δάνεια, χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κ.α.
Πιστεύουμε στο μέλλον των τραπεζών
Καταλήγοντας, ποιο μήνυμα είστε σε θέση να δώσετε όσον αφορά στο μέλλον του τραπεζικού μας τομέα;
Πιστεύουμε στο μέλλον του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο και αισιοδοξούμε ότι ο τομέας θα μπορέσει να εξέλθει σύντομα από τη σημερινή κρίση. Αυτό μπορεί να διασφαλισθεί με την πιστή εφαρμογή των προωθούμενων μέτρων εξυγίανσης και ανάκαμψης (π.χ. ανακεφαλαιοποίηση, αναδιάρθρωση). Πέραν τούτου, αναμένουμε ότι ο τομέας θα ανακάμψει και θα αναπτυχθεί μέσα στα πλαίσια μιας εθνικής στρατηγικής, οι τράπεζες θα υπόκεινται σε υγιή και ισχυρή διακυβέρνηση, θα υπάρχει αποτελεσματική εποπτεία και η Κύπρος θα εξελιχθεί και πάλι σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο, στηριζόμενο όμως σε υγιείς βάσεις από πλευράς φάσματος υπηρεσιών, διεύθυνσης και εποπτείας.
Τόνισε μεταξύ άλλων
• Η εισήγηση της Επιτροπής για κρατική εγγύηση των καταθέσεων, με στήριξη των αρμοδίων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποβλέπει στη γρήγορη έξοδο από ένα ουσιαστικά φαύλο κύκλο, στον οποίο έχει εμπλακεί ο τραπεζικός τομέας.
• Η παρατεταμένη παρουσία των περιορισμών, υποσκάπτει περαιτέρω την εμπιστοσύνη του κοινού προς τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για σύντομη άρση των περιοριστικών μέτρων.
• Η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση της Ελληνικής με ιδιωτικά κεφάλαια αποτελεί εκδήλωση εμπιστοσύνης προς τη συγκεκριμένη τράπεζα. Αυτό δεν πρέπει όμως να ερμηνευθεί ως ψήφος εμπιστοσύνης προς το ευρύτερο τραπεζικό σύστημα.
• Η επιθετική και ριψοκίνδυνη επεκτατική πολιτική που ακολούθησαν οι κυπριακές τράπεζες, κυρίως την περίοδο 2006-2009 με τη ραγδαία αύξηση του δανεισμού και την υπερβολική επέκταση των εργασιών εκτός Κύπρου, είχαν ως αποτέλεσμα, την τεράστια μεγέθυνση των εργασιών τους, έτσι που η αξία των στοιχείων ενεργητικού τους να φτάσει σε ύψος που αντιστοιχούσε το 2009 σε 9 φορές το ΑΕΠ.
• Η Τράπεζα Κύπρου θα πρέπει να προχωρήσει στην άμεση λήψη απόφασης για το χειρισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το ύψος των εν λόγω δανείων είναι τόσο μεγάλο που δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για τις επιπτώσεις που αυτά θα έχουν στη μελλοντική κερδοφορία της Τράπεζας.
• Η Επιτροπή πιστεύει ότι τα ΣΠΙ θα πρέπει σταδιακά να ενωθούν σε μια μετοχική εταιρεία, η οποία θα μπορέσει να δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές για καλύτερη διεύθυνση και ταυτόχρονα να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στον ευρύτερο τραπεζικό τομέα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου