Ανατομία της κρίσης από τον Διοικητή της Κεντρικής Π. Δημητριάδη

«Ευθύνονται οι λανθασμένες προβλέψεις των Τραπεζών.- Γεμάτο προκλήσεις το 2013.- Επιτυχής εφαρμογή του Μνημονίου θα οδηγήσει στην ανάκαμψη».-

Στις προκλήσεις του 2013 αναφέρθηκε ο Διοικητής της ΚΤK Πανίκος Δημητριάδης, στο πλαίσιο ενημέρωσης για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας. Τόνισε ότι στόχος της ΚΤ είναι η επιτυχής υλοποίηση του μνημονίου, με τρόπο που να διασφαλίζει την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο τραπεζικός τομέας γυρίζει σελίδα, διαβεβαίωσε ο κ. Δημητριάδης, σημειώνοντας ότι η ΚΤ, φροντίζει ώστε να εντοπιστούν τα λάθη του παρελθόντος για να μην επαναληφθούν. 

 

Προέβη παράλληλα σε ανασκόπηση των οικονομικών γεγονότων, αναλύοντας τους λόγους για τους οποίους η Κύπρος αναγκάστηκε να αποταθεί στο Μηχανισμό στήριξης, σημειώνοντας ότι για τη σημερινή κατάσταση ευθύνεται η λανθασμένη εντύπωση που δόθηκε σχετικά με τις δυνατότητες των τραπεζών. Ο Διοικητής ανέφερε δε ότι θα υπάρξουν δυσκολίες για τον κυπριακό πληθυσμό και αναγνώρισε ότι τα μέτρα είναι επώδυνα. Σε ότι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα, ο Διοικητής τόνισε ότι  δεν επαυξάνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.

 

Ανασκόπηση-Πώς φθάσαμε ως εδώ;

Υπενθύμισε ότι, όσον αφορά τις εγχώριες εξελίξεις στο τραπεζικό μας σύστημα, στις αρχές του 2012 «είχε δημιουργηθεί λανθασμένη, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, εντύπωση ότι οι δύο μεγάλες κυπριακές τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να εξεύρουν ιδιωτικά κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση τους ή να πωλήσουν με κέρδος μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων μέχρι τις 30 Ιουνίου 2012».  

 

Στις αρχές Μαΐου 2012, η τότε Διοίκηση της Λαϊκής παραδέχθηκε, είπε ο Διοικητής, ότι χρειαζόταν κρατική στήριξη και έπεισε το κράτος να γίνει ανάδοχος για την έκδοση νέου κεφαλαίου της Τράπεζας μέχρι του ποσού των €1,8 δις. «Εμείς στηρίξαμε αυτή τη θέση, με την προϋπόθεση ότι αυτή η ενέργεια θα βοηθούσε την τράπεζα να περιορίσει το τελικό ποσό που απαιτείτο για κρατική στήριξη, κάτι το οποίο τελικά η τράπεζα δεν κατάφερε να πετύχει. Η καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα σταθεροποίησε την πορεία αυτής της τράπεζας».

 

Η Τράπεζα Κύπρου διαβεβαίωνε μέχρι και τα μέσα Ιουνίου, σημείωσε ο Διοικητής, ότι δε θα χρειασθεί κρατική στήριξη και ότι ήταν θέμα λίγου χρόνου να εκποιήσουν κάποια στοιχεία ενεργητικού μέχρι το τέλος Ιουνίου έτσι ώστε να ικανοποιήσουν τον κεφαλαιακό δείκτη που απαιτούσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. «Τα δεδομένα, όμως, άλλαξαν αμέσως μετά τη Γενική Συνέλευση της Τράπεζας και η τότε Διοίκηση της Τράπεζας μας πληροφόρησε ότι με βάση προκαταρκτικούς υπολογισμούς της, χρειαζόταν στήριξη της τάξεως των €500 εκ», επεσήμενε.  

 

Οι συνθήκες αυτές, τόνισε ο κ. Δημητριάδης, σε συνδυασμό με την αδυναμία του κράτους να προσφέρει από μόνο του οικονομική στήριξη στις τράπεζες, υποχρέωσαν την Κυβέρνηση να υποβάλει αίτηση για οικονομική στήριξη στον Μηχανισμό Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου περί τα τέλη Ιουνίου του 2012.  

 

«Η ΚΤΚ συνέβαλε θετικά στην καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα, μεταξύ άλλων, πετυχαίνοντας, μετά από επίπονη διαπραγμάτευση, την καταρχήν συμφωνία για το τραπεζικό σύστημα.  Επίσης, να προσθέσω ότι οι παραινέσεις οι οποίες έγιναν από την ΚΤΚ προς τις πολιτικές πλευρές, περιλαμβανομένης και της Κυβέρνησης, ήταν ουσιαστικές και εποικοδομητικές και συνέβαλαν στο να αποφύγουμε καταστροφικά σενάρια για την κυπριακή οικονομία», επεσήμανε ο κ. Δημητριάδης.

 

Μεταρρυθμίσεις και αντιδράσεις

 

Αναφερόμενος στις μεταρρυθμίσεις για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, ο κ. Δημητριάδης είπε ότι ήταν αναμενόμενο ότι θα προκαλούσαν αντιδράσεις.

 

Έφερε ως παράδειγμα την αλλαγή στον ορισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων.  Πρόκειται για μια αλλαγή, σύμφωνα με τον Διοικητή, η οποία ενισχύει τη διαφάνεια στο τραπεζικό σύστημα, συνάδει με τα διεθνή πρότυπα και δημιουργεί κίνητρα στις τράπεζες για να αξιολογούν καλύτερα τις αιτήσεις για χρηματοδότηση. «Η διατήρηση αυστηρότερων κριτηρίων ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, θα ενισχύσει την αξιοπιστία των επενδυτών προς το τραπεζικό σύστημα του οποίου οι λογαριασμοί θα αποτυπώνουν καλύτερα την πραγματική κατάσταση της τράπεζας.

 

Τα μη εξυπηρετούμενα δεν επαυξάνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες

Όπως πολλές φορές εξηγήσαμε, εκείνα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που καλύπτονται πλήρως από εξασφαλίσεις δεν περιλαμβάνονται στις επισφάλειες των πιστωτικών ιδρυμάτων και, ως εκ τούτου, δεν επαυξάνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες του τραπεζικού συστήματος».

 

Η ΚΤ αναγνωρίζει ότι τα δημοσιονομικά μέτρα τα οποία επιβάλλεται να ληφθούν για το Μνημόνιο είναι επώδυνα και «κανείς δεν αμφιβάλλει ότι θα υπάρξουν δυσκολίες για όλο τον κυπριακό πληθυσμό».

Παρά τα οδυνηρά μέτρα, όμως, το Μνημόνιο, σε γενικές γραμμές, θέτει τις βάσεις για την ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας, τόνισε ο Διοικητής. Πρόσθεσε ότι «περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πολύ σημαντικά μέτρα εξυγίανσης, αναδιάρθρωσης και ανακεφαλαιοποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα που θα οδηγήσουν σε ένα πιο υγιές, ανταγωνιστικό και ανθεκτικό τραπεζικό σύστημα που θα μπορεί να στηρίζει την υγιή ιδιωτική πρωτοβουλία και τη βιώσιμη ανάπτυξη».

«Χρονιές-ορόσημο»

 

Ως «χρονιές-ορόσημο» για την κυπριακή οικονομία στο σύνολο της, χαρακτήρισε το 2012 και το 2013 ο Διοικητής, προσθέτοντας  το 2012 «είχαμε πολλές εξελίξεις, πρωτόγνωρες για την κυπριακή οικονομία.  Η οικονομική κρίση, με επίκεντρο το τραπεζικό σύστημα για το οποίο η ΚΤΚ έχει και την πρώτιστη ευθύνη ως εποπτική αρχή – βάθυνε και επεκτάθηκε.  Η ανεργία αυξήθηκε σημαντικά, πολλές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν και πολλές άλλες αντιμετωπίζουν μεγάλα οικονομικά προβλήματα».  

 

Αναφέρθηκε στην καταρχήν συμφωνία με την Τρόικα, σημειώνοντας ότι η ΚΤΚ διαδραμάτισε σημαντικό και πολύπλευρο ρόλο.

 

Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός

Από τα πιο σημαντικά θέματα, εκτιμά ο Διοικητής,  που έτυχαν χειρισμού θεωρείται η  Πρόταση για τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό.

 

Για τη δημιουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), σημείωσε ο κ. Δημητριάδης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), θα αναλάβει τα εποπτικά καθήκοντα της μέσω του ΕΕΜ την 1η Μαρτίου 2014 ή 12 μήνες μετά την έναρξη ισχύος του Κανονισμού, ανάλογα με το ποια ημερομηνία είναι μεταγενέστερη, με την επιφύλαξη των λειτουργικών ρυθμίσεων ετοιμότητας της ΕΚΤ.  

 

Η ΕΚΤ θα εποπτεύει απ’ ευθείας τις τράπεζες οι οποίες έχουν στοιχεία ενεργητικού άνω των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, όσες τα στοιχεία ενεργητικού των οποίων αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 20% του ΑΕΠ της χώρας τους εκτός εάν το ενεργητικό τους δεν υπερβαίνει τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ, ή όσες τελούν υπό ευρωπαϊκό πρόγραμμα δημόσιας βοήθειας.  Τα υπόλοιπα πιστωτικά ιδρύματα θα εποπτεύονται από το αρμόδιο εθνικό εποπτικό όργανο, ενώ η ΕΚΤ θα έχει τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε στιγμή να αναλάβει εποπτικό έργο, εάν το κρίνει αναγκαίο.

 

Έρευνες

Επιπρόσθετα, είναι σε διαδικασία η διεξαγωγή ανεξάρτητου διαγνωστικού ελέγχου από την εταιρεία Pimco για τον καθορισμό του ποσού ανακεφαλαιοποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο έλεγχος συντονίζεται και επιβλέπεται από Συντονιστική Επιτροπή (Steering Committee), η οποία απαρτίζεται από αντιπροσώπους των κυπριακών Αρχών και των διεθνών οργανισμών που εμπλέκονται στο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας προς την Κύπρο, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.

 

Η διαδικασία συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς, τόνισε ο Διοικήτης και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 15 Ιανουαρίου 2013.

Ο εποπτικός ρόλος της Κεντρικής

Σε ότι αφορά τον εποπτικό της ρόλο, ευθύνη της ΚΤΚ είναι να διασφαλίζει ότι οι Επιτροπές Διαχείρισης Κινδύνου, Ελέγχου και Αμοιβών των εμπορικών τραπεζών, λειτουργούν αποτελεσματικά και ότι οι εσωτερικές διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου ακολουθούνται, είπε ο κ. Δημητριάδης.

 

Αιχμές εναντίον της προηγούμενης εποπτικής Αρχής

 

Με την ευκαιρία αυτή, ανέφερε ότι, «επαναφέραμε την πρακτική, η οποία είχε τεθεί σε εθελοντική βάση τα τελευταία πέντε χρόνια, των ετήσιων τριμερών συναντήσεων μεταξύ της ΚΤΚ, της εποπτευόμενης τράπεζας και των εξωτερικών ελεγκτών της. Η πιο πάνω πρακτική, συμβάλλει τα μέγιστα στην έγκαιρη αλληλοενημέρωση και χάραξη της ενδεδειγμένης προληπτικής και εποπτικής διαδικασίας που αρμόζει σε κάθε εποπτευόμενη τράπεζα».

Υποστελέχωση Τμ. Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

 

Κύρια ευθύνη του Διοικητή, όπως και του Δ.Σ. της ΚΤΚ, είναι η αποτελεσματική εποπτεία, είπε ο κ. Δημητριάδης και συνέχισε ότι «αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, με την ικανοποιητική και κατάλληλη στελέχωση του Τμήματος της Εποπτείας των Τραπεζών, όπως και του Τμήματος Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας»

 

Σημείωσε ότι «εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι τα δύο Τμήματα ήταν – και παραμένουν ακόμη και σήμερα – υποστελεχωμένα.  Κατά την τελευταία πενταετία, τα στοιχεία ενεργητικού του τραπεζικού μας συστήματος αυξήθηκαν κατά περίπου 50% ενώ το συνολικό προσωπικό των δύο αυτών τμημάτων της Τράπεζας παράμεινε περίπου σταθερό».

 

Δεν είναι, φυσικά, σίγουρο ότι αν η ΚΤΚ είχε περισσότερα στελέχη στα Τμήματα αυτά θα αποφεύγαμε την κρίση.  Αλλά, σίγουρα, θα ήταν περίεργο αν δεν βοηθούσε, τόνισε.

Γεμάτο προκλήσεις το 2013

Ο κ. Δημητριάδης προβλέπει ότι το 2013 θα είναι γεμάτο προκλήσεις.  «Το μεγάλο μας στοίχημα θα είναι η επιτυχής υλοποίηση του Μνημονίου με τρόπο που να διασφαλίζει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος και τη γενικότερη συμβολή του στη βιώσιμη ανάπτυξη».  Στόχος της Κεντρικής, σύμφωνα με τον Διοικητή, «είναι ένα τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα στηρίζεται σε γερά θεμέλια που θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση και συνετή διαχείριση κινδύνων σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και που θα ενισχύουν την ανθεκτικότητα του και θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά».

 

Εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι ο τραπεζικός τομέας γυρίζει σελίδα. ‘Η ΚΤΚ κοιτάζει μπροστά και αισιοδοξεί για το μέλλον παράλληλα, όμως, φροντίζει στο να εντοπισθούν τα λάθη του παρελθόντος ούτως ώστε αυτά να μην επαναληφθούν.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και ο διορισμός Ανεξάρτητης Επιτροπής για το Μέλλον του Τραπεζικού Τομέα που αποτελείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες με κύρος και διεθνή εμβέλεια. Η Επιτροπή αυτή αναμένεται να υποβάλει στην ΚΤΚ συγκεκριμένες και πρακτικές συστάσεις όσον αφορά το μέγεθος και τη διάρθρωση του τομέα, την ενίσχυση της προληπτικής ρύθμισης και εποπτείας, καθώς και την προώθηση του ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων».

Μονόδρομος η επιτυχία σε ότι αφορά την εξυγίανση

 

Μονόδρομος είναι, σύμφωνα με τον κ. Δημητριάδη η επιτυχία σε ότι αφορά την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. «Επιβάλλεται  να πείσουμε τους ευρωπαίους εταίρους μας ότι αντιμετωπίζουμε το θέμα αυτό με τη δέουσα σοβαρότητα. Αυτό είναι ένα μήνυμα που εμείς ως ΚΤΚ δε θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε».