Σοβαρούς κινδύνους για την Κυπριακή Οικονομία βλέπει το ΔΝΤ

Συνιστά «γρήγορους και αποφασιστικούς χειρισμούς»  από την Κυβέρνηση

Για συρρίκνωση της οικονομίας το 2012, αναρρίχηση του φετινού ελλείμματος στο 7% και για σοβαρούς δημοσιονομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) στα προκαταρκτικά συμπεράσματα της έκθεσης του για την Κύπρο.

Τα συμπεράσματα ανακοινώθηκαν χθες σε δημοσιογραφική διάσκεψη. «Η κυπριακή οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους οι οποίοι απαιτούν αποφασιστικό χειρισμό», ανέφεραν στη διάσκεψη οι τεχνοκράτες του οργανισμού Wes. Mc Grew και J.E. Jan De Vrijer.

Τo IMF ζητά την επίσπευση του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης αλλά και την επαγρύπνηση των αρχών σε σχέση με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το χρηματοοικονομικό σύστημα.

«Οι αρχές θα πρέπει να ενισχύσουν τις νομικές και εποπτικές τους εξουσίες, ώστε να διασφαλίσουν ότι είναι πλήρως εξοπλισμένες για ανάληψη άμεσης δράσης για την ανακεφαλαιοποίηση ή την εξυγίανση τραπεζών, αν χρειαστεί», ανέφεραν οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ.

Όπως τονίζεται, η εφαρμογή δημοσιονομικών και χρηματοοικονομικών πολιτικών είναι απαραίτητες προκειμένου να τεθεί το δημόσιο χρέος σε σταθερά πτωτική τροχιά και να διαφυλαχθεί η σταθερότητα του χρηματοοικονομικού τομέα, αποκαθιστώντας έτσι την εμπιστοσύνη των επενδυτών και βελτιώνοντας τις προοπτικές για ανάκτηση της πρόσβασης στις αγορές σε εύλογο χρονικό διάστημα.

«Για τον σκοπό αυτό, οι δημοσιονομικές και οικονομικές αρχές πρέπει να ενεργήσουν με ενότητα και ταχύτητα, τονίζει με διακριτικό τρόπο το Ταμείο.

Αντίξοες οι συνθήκες 

Όπως υπογραμμίζει το ΔΝΤ, στην κυπριακή οικονομία επικρατούν αντίξοες συνθήκες ενώ την ίδια ώρα οι ουσιαστικοί προς τα κάτω κίνδυνοι ενδέχεται να παραμείνουν. Εν μέρει, σημειώνει, οι κίνδυνοι αυτοί αντικατοπτρίζουν τις εξελίξεις εκτός Κύπρου - συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής αναταραχής στη ζώνη του ευρώ, την έκθεση του μεγάλου τραπεζικού συστήματος στις εξελίξεις στην Ελλάδα και τις δυσμενέστερες προοπτικές ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντανακλούν, όμως, προσθέτει και ανισορροπίες που έχουν αναπτυχθεί στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της ραγδαίας επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών.

«Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση έχει χάσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Οι αρνητικές αλληλοεπιδράσεις μεταξύ των δημοσιονομικών ανισορροπιών και των τρωτών σημείων του τραπεζικού τομέα συνιστούν σημαντικό μελλοντικό κίνδυνο».

«Η κατάσταση χρήζει άμεσου και αποφασιστικού χειρισμού. Η λήψη αποφασιστικών και αξιόπιστων μέτρων για την ανατροπή της δημοσιονομικής ολίσθησης αλλά και για την επαναφορά του δημόσιου χρέους σε πτωτική πορεία είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση της πρόσβασης στις αγορές κεφαλαίου, τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης των επενδυτών η οποία ενισχύει την Κύπρο ως διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο και την προστασία της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Στο χρηματοπιστωτικό τομέα, οι αρχές πρέπει να συνεχίσουν να επαγρυπνούν για την ανίχνευση προβλημάτων ρευστότητας από τα αρχικά στάδια, να διενεργούν αυστηρές ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων και σχεδιασμούς έκτακτης ανάγκης καθώς και να διασφαλίζουν την ύπαρξη του κατάλληλου νομικού υπόβαθρου για την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων», υπογραμμίζει.

Σύμφωνα με το IMF, τολμηρές διορθωτικές ενέργειες μπορούν να θέσουν το πλαίσιο για την επανεκκίνηση της οικονομικής ανάπτυξης, με βάση τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της κυπριακής οικονομίας.

Αυτά περιλαμβάνουν ένα επιτυχημένο διεθνή τομέα υπηρεσιών ο οποίος εδράστηκε πάνω στα θεμέλια ενός ιδιαίτερα καταρτισμένου εργατικού δυναμικού και στο επιχειρηματικό πνεύμα. Η μακρά ιστορική πορεία σταθερής ανάπτυξης και χαμηλής ανεργίας στη χώρα, μαρτυρεί το δυναμισμό της οικονομίας.

Προοπτικές 

Όσον αφορά τις προοπτικές, αναφέρει ότι μετά από μια μέτρια ανάκαμψη το 2010, οι αντίξοες συνθήκες για την περαιτέρω ανάπτυξη έχουν ενισχυθεί. Οι χρηματοοικονομικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί στη ζώνη του ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.

«Το κλίμα περιορισμένης πιστωτικής επέκτασης και η αβεβαιότητα είναι πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις, ενώ ο κατασκευαστικός τομέας βρίσκεται σε περίοδο αναπροσαρμογής από τις μεγάλες ανισορροπίες του παρελθόντος».

Η δημοσιονομική εξυγίανση, αν και απαραίτητη για να αποκαταστήσει την ευρωστία των δημοσίων οικονομικών και να θέσει τα θεμέλια για διαρκή ανάπτυξη, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την εγχώρια ζήτηση βραχυπρόθεσμα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού, η οικονομία αναμένεται να καταγράψει ελάχιστη ή και καθόλου ανάπτυξη φέτος ενώ το 2012 αναμένεται μικρή συρρίκνωση.

Οι τεχνοκράτες του Ταμείου ανέφεραν στη δημοσιογραφική διάσκεψη ότι αναμένουν συρρίκνωση της οικονομίας το 2012 κατά 1%.

Δημοσιονομική εξυγίανση 

Το IMF τονίζει ότι η αναστροφή της αρνητικής πορείας των δημόσιων οικονομικών αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα. Η μείωση του ελλείμματος της τάξης περίπου του 7% του ΑΕΠ το 2011 είναι απαραίτητη για να τερματιστεί η ραγδαία αύξηση του δημόσιου χρέους που παρατηρείται τα τελευταία τρία χρόνια και να τεθεί το ποσοστό του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ σε καθοδική τροχιά.

Τα μέτρα για την επίτευξη δημοσιονομικών περικοπών θα πρέπει να επικεντρωθούν, κυρίως, σε μειώσεις δαπανών, για τις οποίες η εμπειρία έχει δείξει ότι οδηγούν σε πιο διαρκείς αποταμιεύσεις σε σύγκριση με τις αυξήσεις φορολογίας. Επιπλέον, οι μεγάλες αυξήσεις των δημόσιων δαπανών τα τελευταία τρία έτη, ιδίως στους μισθούς και τα ωφελήματα του δημόσιου τομέα αλλά και στις μη στοχευμένες κοινωνικές παροχές, υποδεικνύουν την ύπαρξη μεγάλων περιθωρίων για συγκράτηση των δαπανών. Οι δημοσιονομικές εξοικονομήσεις πρέπει να βασίζονται σε συντηρητικές υποθέσεις και να εφαρμοστούν χωρίς διολισθήσεις. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την ανάκτηση της αξιοπιστίας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.

Όπως υποστηρίζει, τα μέτρα που υιοθετήθηκαν στον ισοσκελισμένο προϋπολογισμό μέσα σε τρία χρόνια τον Αύγουστο, ήταν ένα ενθαρρυντικό πρώτο βήμα προς την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων της κυβέρνησης, ιδίως με την εισαγωγή των εισφορών από τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα για τις συντάξεις τους.

Πρόσθετα μέτρα εξετάζονται από την κυβέρνηση. Προκειμένου να επιτευχθεί η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή τα μέτρα πρέπει να περιλαμβάνουν κινήσεις για τη συγκράτηση των μισθών και των ωφελημάτων στο δημόσιο τομέα, όπως είναι το πάγωμα της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, στόχευση των κοινωνικών παροχών με ταυτόχρονη προστασία για τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και αύξηση του φόρου προστιθέμενης αξίας στο 17%, ποσοστό το οποίο θα εξακολουθεί να είναι αρκετά κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ, το οποίο βρίσκεται στο 20%.

Για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, η κυβέρνηση θα πρέπει τώρα να κινηθεί γρήγορα για να περάσει στη νομοθεσία ειδικά μέτρα στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου πολυετούς σχεδίου εξυγίανσης για την περίοδο 2012-2014.

Θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι το μέγεθος των μέτρων είναι απόλυτα επαρκές για την επίτευξη του στόχου του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού μέχρι το 2014 και να είναι έτοιμη να λάβει πρόσθετα μέτρα, αν χρειαστεί, κατά την προσεχή περίοδο. Σε περίπτωση που η οικονομία ανακάμψει πιο γρήγορα από ότι αναμένεται και τα έσοδα υπερβαίνουν τις προβλέψεις, αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης του ελλείμματος, χωρίς χαλάρωση του περιορισμού των δαπανών.

Χρηματοοικονομικός τομέας 

Στην έκθεση του το IMF κάνει εκτενή αναφορά στο χρηματοοικονομικό τομέα. Σημειώνει ότι απαιτείται απόλυτη εγρήγορση και προσεκτικός σχεδιασμός χειρισμού ακραίων καταστάσεων.

«Οι αρχές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες για το ενδεχόμενο περαιτέρω αρνητικών διαταραχών. Θα πρέπει να διενεργήσουν αυστηρές προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων (stress tests) για τον εντοπισμό δυνητικών ελλείψεων κεφαλαίου και ρευστότητας σε περιπτώσεις ακραίων σεναρίων και να ζητήσουν από τις τράπεζες να ενισχύσουν τα αποθέματά τους αναλόγως, όπου χρειάζεται.

Είναι σημαντικό να συνεχίσουν να παρακολουθούν τη ρευστότητα των τραπεζών με ψηλή συχνότητα και σε στενό συντονισμό με τις εποπτικές αρχές άλλων χωρών και με τις αρχές της ΕΕ, ώστε να καταστεί δυνατή συντονισμένη αντιμετώπιση στα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.

Σε ότι αφορά τα συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα, απαιτείται προσεκτική εποπτεία και πρέπει να υποβάλλονται σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων (stress tests) και σχεδιασμούς έκτακτης ανάγκης ανάλογα με αυτά των τραπεζών. Το ρυθμιστικό τους πλαίσιο, επαναλαμβάνει, θα πρέπει να εναρμονιστεί πλήρως με αυτό των τραπεζών. Τα συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να βελτιώσουν το επίπεδο διαφάνειάς τους μέσω της τακτικής δημοσίευσης στοιχείων σε συγκρίσιμη βάση με τις τράπεζες. Τέλος, όπως και στο παρελθόν, προτείνουμε όπως η εποπτεία των τραπεζών και των συνεργατικών ενοποιηθεί ώστε να διασφαλιστεί ίση μεταχείριση.

Μεταρρυθμίσεις 

Η κύρια προτεραιότητα στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, σημειώνει, είναι η ενίσχυση των βασικών πλεονεκτημάτων του προσοντούχου εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα ώστε να βελτιωθούν οι προοπτικές για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Η συγκράτηση των μισθών του δημόσιου τομέα και των ωφελημάτων, η διατηρήσιμη μείωση του μεγέθους της δημόσιας υπηρεσίας και η σημαντική μεταρρύθμιση της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, θα συμβάλουν σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση ενισχύοντας την ευελιξία των μισθών και τη ροή προσοντούχων εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.

Πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της κατάρτισης και της εκπαίδευσης, ώστε να δημιουργηθεί καλύτερη αντιστοιχία με τις ανάγκες των εργοδοτών και να προωθηθεί η ευρύτερη χρήση της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών από τις επιχειρήσεις, είναι επίσης σημαντικές.

Η μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος συνταξιοδότησης αποτελεί κλειδί για την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων δημοσιονομικών προκλήσεων, υπογραμμίζει.

Απαντώντας σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων, οι τεχνοκράτες του οργανισμού είπαν χαρακτηρίζοντας την κατάσταση της κυπριακής οικονομίας «ως εξαιρετικά σοβαρή». Εκτίμησαν πάντως ότι υπάρχει χρόνος για αναστροφή του αρνητικού κλίματος αρκεί η κυβέρνηση να λάβει τολμηρά μέτρα υποδεικνύοντας ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα «είναι το μίνιμουμ που μπορούσε να πράξει η κυβέρνηση».

Οι τεχνοκράτες του IMF απέφυγαν να σχολιάσουν όταν κλήθηκαν τη συμφωνία της κυβέρνησης για σύναψη δανείου από τη Ρωσική κυβέρνηση λέγοντας ότι «δεν σχολιάζουν διακρατικές συμφωνίες».

Απαντώντας επίσης σε άλλη ερώτηση εξέφρασαν την εκτίμηση ότι «η σταδιακή ανάκαμψη στις διεθνές αγορές αναμένεται μετά το 2012».