Ποινικός ο δρόμος για τους τέως (ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΣ ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΙ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ)

Μετά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σειρά στο μερίδιο ευθυνών για την τραγωδία της 11ης Ιουλίου, παίρνουν οι τέως υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, Μάρκος Κυπριανού και Κώστας Παπακώστας, σύμφωνα με το πόρισμα της μονομελούς ερευνητικής επιτροπής για την έκρηξη στο Μαρί.

Μεγαλύτερη ευθύνη ανάμεσα στους δύο άντρες, ο πρόεδρος της μονομελούς ερευνητικής επιτροπής Πόλυς Πολυβίου εντοπίζει στις πράξεις και στην αμέλεια του Μάρκου Κυπριανού. Ο κ. Πολυβίου αποδίδει στον κ. Κυπριανού «σοβαρότατη πολιτική και πολιτειακή ευθύνη για το τραγικό συμβάν και τα επακόλουθά του», καταλογίζοντάς του σοβαρότατη ευθύνη «για ανεπάρκεια, ολιγωρία, αδιαφορία και αναβλητικότητα στην αντιμετώπιση του όλου θέματος». Η ευθύνη που καταλογίζει ο κ. Πολυβίου στον τέως ΥΠΕΞ δεν είναι μόνο θεσμική, αλλά και προσωπική και αναλύεται ως εξής, σύμφωνα με το πόρισμά του. Ξεκινώντας από την εποχή της κατάσχεσης του φορτίου, η πολιτική συμπεριφορά του κ. Κυπριανού παρουσιάζει αντιφάσεις, καθώς στις 3 Φεβρουαρίου του 2009 ενημερώνει τον ΟΗΕ ότι η Κύπρος αδυνατεί να κατασχέσει το φορτίο με τα ιρανικά πυρομαχικά, επειδή δεν έχει επαρκείς και κατάλληλες εγκαταστάσεις για τη φύλαξή του. Μόλις εννιά μέρες μετά, στις 12 Φεβρουαρίου, ο Μάρκος Κυπριανού δίνει εντολή να ενημερωθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ότι η Κύπρος «έχει διασφαλίσει επαρκείς και κατάλληλες εγκαταστάσεις για την ασφαλή αποθήκευση του φορτίου». Σύμφωνα με το πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής, «η αντιφατική αυτή στάση όχι μόνο αιφνιδιάζει αλλά φυσικά και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθότι ουδεμία επαρκής και κατάλληλη αποθήκευση του φορτίου έλαβε χώρα».

Άρνηση συνεργασίας με ΟΗΕ

Σημαντική, αν όχι κρίσιμη, κρίνει το πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής και την αρνητική στάση του υπουργού Εξωτερικών τον Ιανουάριο του 2011, στην παράκληση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής Κυρώσεων του ΟΗΕ να επισκεφθεί την Κύπρο και να συλλέξει πληροφορίες για το φορτίο. Σύμφωνα με τον κ. Πολυβίου (κάτι που επαναλαμβάνει σε πολλές σελίδες του πορίσματός του), αν ο κ. Κυπριανού απαντούσε θετικά στην παράκληση της επιτροπής Κυρώσεων μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2011, η τραγωδία θα αποτρεπόταν, αφού θα γινόταν γνωστή η κατάσταση του φορτίου. Τελικά η επιθεώρηση του φορτίου από θεσμικό όργανο του ΟΗΕ ουδέποτε πραγματοποιήθηκε, με τον Μάρκο Κυπριανού να δίνει εντολές, στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στον ΟΗΕ, η επίσκεψη «να καθυστερήσει όσο το δυνατό περισσότερο». Ως επιχείρημα για την καθυστέρηση της επίσκεψης που είχε ζητηθεί από τον ΟΗΕ, ο κ. Κυπριανού προέβαλε την προετοιμασία των εδώ αρμόδιων υπηρεσιών. Ένα τέτοιο επιχείρημα τον Ιανουάριο του 2011 γυρίζει μπούμερανγκ στον κ. Κυπριανού δέκα μήνες μετά, καθώς καμιά προετοιμασία δεν έγινε για να μπορέσει ο ΟΗΕ να επιθεωρήσει το φορτίο. Αν γινόταν μια τέτοια προετοιμασία, δεν θα μιλούσαμε σήμερα για τραγωδία, καθώς θα διαπιστωνόταν ότι το φορτίο είχε αλλοιωθεί και θα λαμβάνονταν τα ενδεικνυόμενα μέτρα.

«Οι πολιτικοί λόγοι»

Ό,τι αδυνατούσε να αντιληφθεί ο Μάρκος Κυπριανού από τη μέρα της έκρηξης, δηλαδή τη σύνδεση μεταξύ «πολιτικών λόγων» διατήρησης του φορτίου στην Κύπρο και διαχείρισης του φορτίου, υποδεικνύεται στο πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής Πολυβίου. Συγκεκριμένα, ο κ. Πολυβίου γράφει ότι ο χειρισμός του θέματος, δηλαδή «η συνέχιση της απαράδεκτης κατάστασης της αποθήκευσης των πυρομαχικών στο χώρο, όπου είχαν τεθεί από την αρχή, οφειλόταν σε πολύ μεγάλο βαθμό στις θέσεις του Μάρκου Κυπριανού». Την περίφραση «πολιτικοί λόγοι» ο κ. Πολυβίου ερμηνεύει με βάση τη δέσμευση του Προέδρου Χριστόφια στον Σύρο Πρόεδρο (το καλοκαίρι του 2009) ότι τα 98 εμπορευματοκιβώτια θα παραμείνουν στην Κύπρο μέχρις ότου οι διεθνείς πολιτικές συνθήκες επιτρέψουν στην Κυπριακή Δημοκρατία να τα παραδώσει είτε στη Συρία είτε στο Ιράν. Σε αυτή την πολιτική στάση, σύμφωνα και με όσα κατέθεσε ο Μάρκος Κυπριανού στην ερευνητική επιτροπή, ο ίδιος ήταν αν όχι συνδιαμορφωτής, τουλάχιστον κοινωνός (αφού συμμετείχε στις συναντήσεις με τον Σύρο Πρόεδρο). Ως εκ τούτου, αν διαφωνούσε όφειλε να παραιτηθεί, δημοσιοποιώντας τους κινδύνους από την ακολουθούμενη πολιτική... Και γράφει ο κ. Πολυβίου στο πόρισμά του: «Το υπουργείο Εξωτερικών χρησιμοποιώντας τη φράση ’πολιτικοί λόγοι’ διαδραμάτισε καθοριστικό λόγο στη συνέχιση του χειρισμού του θέματος ως είχε, δηλαδή στη συνέχιση της υπαίθριας εναπόθεσης του φορτίου στη Ναυτική Βάση στο Μαρί». Η εγκληματική στάση του Μάρκου Κυπριανού προκύπτει κυρίως όμως από το γεγονός ότι στη σύσκεψη της 7ης Φεβρουαρίου 2011, είχε ενημερωθεί για τον κίνδυνο ανάφλεξης ή/και έκρηξης του φορτίου. Οι «πολιτικοί λόγοι» όμως δεν άλλαξαν. Και το πόρισμα του κ. Πολυβίου συμπεραίνει ότι ο κ. Κυπριανού έχει επιδείξει ανεπάρκεια, ολιγωρία, αδιαφορία και αναβλητικότητα στην αντιμετώπιση του όλου θέματος. «Έκδηλα, η ευθύνη που καταλογίζω στον υπουργό Εξωτερικών δεν είναι μόνο θεσμική αλλά και προσωπική» είναι η τελευταία πρόταση των συμπερασμάτων του κ. Πολυβίου για τις ευθύνες του Μάρκου Κυπριανού στην τραγωδία, προετοιμάζοντας προφανώς το έδαφος της ποινικής δίωξής του.

Ούτε λέξη στον Πρόεδρο

Ξεκινώντας με τη διαπίστωση ότι ένας υπουργός Άμυνας έχει πρωταρχική ευθύνη να διαφυλάσσει την ασφάλεια των στελεχών της Εθνικής Φρουράς, το πόρισμα του Πόλυ Πολυβίου αναλύει τις ευθύνες του Κώστα Παπακώστα για την τραγωδία στο Μαρί, σημειώνοντας ότι η θεσμική ευθύνη μετατρέπεται σε προσωπική, όταν «υπάρχει η αναγκαία γνώση (ή έπρεπε με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία να υπάρχει η σχετική γνώση)». Ο Κώστας Παπακώστας ως υπουργός Άμυνας απέτυχε να διαφυλάξει τη ζωή των μελών της ΕΦ, παρά το γεγονός ότι «είχε γνώση όλων των ουσιωδών στοιχείων αναφορικά με το περιεχόμενο, την αποθήκευση, καθώς και την επικινδυνότητα του φορτίου». Η κρίση του κ. Πολυβίου είναι ότι ο υπουργός Άμυνας είχε την κύρια υπηρεσιακή ευθύνη για την επιλογή της ναυτικής βάσης στο Μαρί ως χώρου φύλαξης του φορτίου (μια επιλογή που ήταν έκδηλα λανθασμένη από την αρχή λόγω του γεγονότος ότι βρισκόταν σε ενεργό στρατόπεδο της ΕΦ). Οι προειδοποιήσεις και αναφορές του κ. Παπακώστα για την επικινδυνότητα του φορτίου δεν τον καλύπτουν, καθώς όφειλε να επισκεφθεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και να τον ενημερώσει σχετικά, αφού ο Πρόεδρος εμφανιζόταν ως εκείνος που λάμβανε όλες τις σχετικές με το ιρανικό φορτίο αποφάσεις.

Όσον αφορά στις επικλήσεις του κ. Παπακώστα στην ερευνητική επιτροπή ότι «πλανήθηκε ότι το φορτίο δεν ήταν άμεσα επικίνδυνο» ο κ. Πολυβίου γράφει ότι η τοποθέτηση του τέως ΥΠΑΜ είναι διάτρητη, αφού από μόνη της καταδεικνύει την ανεπάρκεια, ολιγωρία και ασύγγνωστη αμέλεια που επέδειξε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Σύμφωνα με το πόρισμα, ο κ. Παπακώστας απέτυχε οικτρά στο έργο του, ως ΥΠΑΜ, καθώς ενώ γνώριζε για τον κίνδυνο από την εναπόθεση του φορτίου στο Μαρί, δεν τον εξουδετέρωσε. Στο πόρισμα δεν παραβλέπεται η δυσκολία που είχε ο κ. Παπακώστας να ενημερώσει τον Πρόεδρο Χριστόφια. Χαρακτηριστικά, ο κ. Πολυβίου τονίζει ότι όφειλε ο κ. Παπακώστας να παραιτηθεί από υπουργός, στην περίπτωση που ο Πρόεδρος δεν συμμεριζόταν τους φόβους του από τους κινδύνους διατήρησης του φορτίου στο Μαρί. Καταλήγοντας ο κ. Πολυβίου καταλογίζει στον κ. Παπακώστα «ασύγγνωστη αμέλεια, ολιγωρία, ανεπάρκεια, και μη εκτέλεση του πρώτιστου καθήκοντός του, δηλαδή την ασφάλεια του στρατεύματος». Προφανώς δηλαδή, και ο κ. Παπακώστας βρίσκεται αντιμέτωπος με ποινικές ευθύνες για την τραγωδία.